Panaghiusa kinokondena ang mga atake laban sa mga Katutubo sa Kalinga, Mindoro, Palawan

[ENGLISH] Panaghiusa slams attacks vs. IP in Kalinga, Mindoro, Palawan

Mariing kinokondena ng Panaghiusa Philippine Network to Uphold Indigenous Peoples’ Rights ang patuloy na mga atake laban sa mga Katutubo sa Pilipinas. Ang sunod‑sunod na mga insidente ay nagpapakita ng sinadyang kampanya ng militarisasyon, panliligalig, pagdukot, pagpapahirap, at kriminalisasyon na naglalayong patahimikin ang paglaban at agawan ng mga Katutubo ang kanilang mga lupang ninuno.  

Noong Nobyembre 2025, ang mga operasyong militar sa Pinukpuk, Kalinga ay nakaapekto sa mga sibilyan at lalo pang nagpatindi ng militarisasyon sa mga lupang ninuno. Ayon sa Cordillera Peoples Alliance at Cordillera Human Rights Alliance, ang mga sagupaan ay nagdulot ng krisis pang‑makatao dahil isinailalim sa lockdown ang mga residente, pinagkaitan ng kalayaan sa pagkilos, at hindi pinayagang makatanggap ng tulong at psychosocial support. Naranasan ng mga pamilya ang matinding takot at kakulangan sa pagkain habang sinuspinde ang mga klase, at ang presensya ng mga sundalo sa loob ng mga lupang ninuno ay lumalabag sa kanilang karapatan sa sariling pagpapasya at integridad ng kultura.

Ang mga pahayag ng mga opisyal ng militar na hayagang nagbabantang may “kaliwang kamay para sa kapayapaan at kanang kamay para sa karahasan” ay nagpapakita ng normalisasyon ng panunupil at pagwawalang‑bahala sa mga prinsipyo ng International Humanitarian Law gaya ng distinction, proportionality, at humanity.  

Noong Nobyembre 30, sapilitang pumasok ang mga pwersa ng Philippine National Police sa tahanan ni Elma Awingan‑Tuazon, isang aktibista at dating konsehal ng bayan sa Kalinga, nang walang dalang warrant. Walang nakuhang ebidensya sa raid ngunit iniwan nitong traumatized ang kanyang pamilya, lalo na ang anak niyang may sakit sa puso. Si Tuazon, convenor ng Justice and Peace Advocates of Kalinga at Sumkad Umili para iti Matagoan, Karbengan, Aglawlaw, Daga ken Dayaw, ay matagal nang tumututol sa mapanirang mga proyektong dam sa kahabaan ng Saltan River.

Elma Awingan-Tuazon. Larawan mula sa Innabuyog Kalinga.

Ang panliligalig laban sa kay Tuazon ay nagpapakita ng tahasang pagtutok sa mga babaeng tagapagtanggol ng karapatan ng Katutubo na lumalaban sa pandarambong ng korporasyon at agresyong pang‑kaunlaran na suportado ng estado, na lumalabag sa mga proteksyong konstitusyonal laban sa hindi makatarungang paghahalughog at kumakatawan sa arbitraryong panghihimasok sa karapatan ng kababaihan at pamilya.  

Noong Disyembre 2, lalo pang tumindi ang kalupitan sa Southern Tagalog sa pamamagitan ng pagdukot at pagpapahirap kay Dolores Mariano‑Solangon, isang Mangyan‑Iraya mula sa Occidental Mindoro. Itinali siya ng mga miyembro ng 76th Infantry Battalion ng Philippine Army sa isang puno, ininteroga nang ilang oras, at pinilit na maghukay ng sarili niyang libingan habang tinatakot na papatayin siya.

Larawan mula sa Defend Mindoro.

Ang karumal‑dumal na gawaing ito ay nagpapakita ng kawalan ng pananagutan ng mga pwersa ng estado at ng matinding panganib na kinakaharap ng mga babaeng Katutubo sa ilalim ng militarisadong kontra‑insurhensiya. Ito ay malinaw na paglabag sa International Humanitarian Law at batas ng karapatang pantao, nilalabag ang absolutong pagbabawal sa torture at malupit, di‑makatao, o nakahihiyang pagtrato sa ilalim ng Common Article 3 ng Geneva Conventions.  

Noong Disyembre 9, nagpatuloy ang panunupil sa Sitio Mariahangin, Bugsuk, Palawan, kung saan ang mga Molbog na lumalaban sa pangangamkam ng lupa ay nakaranas ng kriminalisasyon sa pamamagitan ng isang Temporary Restraining Order (TRO) at mga summons ng korte laban sa 282 katao. Ang kaso, inihain sa Palawan Regional Trial Court Branch 165, ay inaakusahan ang mga residente ng “squatting” sa sarili nilang lupang ninuno.

Larawan mula sa Sambilog - Balik Bugsuk Movement.

Ang malawakang aksyong hudisyal na ito, na konektado sa interes ng mga korporasyon kabilang ang San Miguel Corporation, ay epektibong nagbabawal sa mga komunidad na makapasok sa kanilang lupang ninuno. Naranasan ng mga residente ang presensya ng mga armadong guwardya at walang tigil na panliligalig sa korte, na lahat ay idinisenyo upang palayasin sila sa kanilang lupa at patahimikin ang kanilang paglaban. Ang ganitong kolektibong parusa at kriminalisasyon ng buong komunidad ay tahasang lumalabag sa karapatan ng mga Katutubo sa ilalim ng United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples, at nagdudulot ng seryosong pag‑aalala sa ilalim ng humanitarian law kapag ginagamit ang armadong pwersa laban sa mga sibilyan. 

Larawan mula sa Altermidya.

Lalong lumala ang inhustisya sa pagpapatibay ng di‑makatarungang desisyon laban sa Talaingod 13 noong Disyembre 16. Sa kabila ng makataong layunin ng kanilang misyon noong Nobyembre 2018 at kawalan ng anumang ebidensya, pinagtibay ng desisyong ito ang mga gawa‑gawang kaso at lalo pang pinaigting ang kriminalisasyon ng mga Katutubo, advocates, at mga tagapagtanggol ng karapatang pantao. Ginagawang krimen ng desisyong ito ang pakikiisa sa mga komunidad ng Lumad at ipinapakita kung paanong nagagamit ang sistemang panghustisya bilang sandata laban sa pakikibaka ng mga Katutubo para sa sariling pagpapasya at lupang ninuno. 

Ipinapakita ng mga atakeng ito ang sistematikong paggamit ng estado ng militarisasyon, panliligalig sa korte, pagdukot, pagpapahirap, at pangangamkam ng lupa na suportado ng korporasyon upang buwagin ang paglaban ng mga Katutubo at patahimikin ang pakikiisa. Nanawagan ang Panaghiusa na kagyat na itigil ang mga operasyong militar sa mga lupang ninuno, ibasura ang mga gawa‑gawang kaso laban sa mga tagapagtanggol ng karapatan, igawad ang hustisya at pananagutan para sa mga biktima ng pagdukot at pagpapahirap, at itigil ang paggamit ng batas bilang sandata ng panunupil.  

Nanawagan kami sa publiko, sa civil society, at sa pandaigdigang komunidad na paingayin ang mga kasong ito, panagutin ang pamahalaan ng Pilipinas at ang mga pwersang panseguridad ng estado, at manindigan kasama ng mga Katutubo.  

Itigil ang mga atake! Itaguyod ang karapatan ng mga Katutubo!  

Sanggunian:  

Rikki Mae Gono  

Pambansang Tagapag-ugnay

Panaghiusa Philippine Network to Uphold Indigenous Peoples’ Rights