Tinatanggap ng mga Grupo ng mga Katutubo ang Resolusyon ng Senado sa Imbestigasyon ng Pagpatay sa NMIP; Hinihimok din ang Bagong Senado na Harapin ang mga Isyu sa Lupa

(ENGLISH) IP Groups Welcome Resolution to Investigate NMIP Killings, Urge New Senate to Address Land Conflict

Tinatanggap ng Panaghiusa Philippine Network ang resolusyon ng Senado upang imbestigahan ang mga pagpatay sa Non-Moro Indigenous Peoples (NMIP) sa Bangsamoro Autonomous Region in Muslim Mindanao (BARMM). Sa loob ng maraming taon, ang NMIP ay nakaranas ng sistematikong pag-atake nang walang pananagutan. Nananawagan ang Panaghiusa ng agarang aksyon upang tugunan ang mga hindi makatarungang pangyayaring ito.

Larawan mula sa Timuay Justice and Governance

Mula 2014 hanggang 2024, 84 NMIP ang pinatay, kabilang ang 12 lider, 7 kabataan, at 7 kababaihan. Sa kabila ng nakababahalang bilang, wala pang naganap na paghahatol sa mga salarin. Nahaharap ang mga pamilya ng mga biktima sa iba’t ibang balakid, tulad ng banta sa kanilang buhay, kakulangan sa rekurso, at kawalan ng tiwala sa sistemang panghustisya, na pumipigil sa kanila na maghain ng kaso.

“Tama na. Hanggang ngayon, wala pang napapanagot sa mga pagpatay na ito. Dapat nang wakasan ang pagpatay sa NMIP, at nananawagan kami sa bagong Senado na agarang tugunan ang patuloy na paglala at kawalan ng pananagutan sa mga pagpatay at pag-atake,” ayon kay Leticio Datuwata, supreme leader ng Timuay Justice and Governance at miyembro ng National Coordinating Committee ng Panaghiusa Philippine Network.

Ipinapahayag ng NMIP ang malalaking hamon sa mga imbestigasyon, kabilang ang takot, diskriminasyon laban sa mga Katutubo, at pagkaantala ng mga kaso dahil sa hindi natukoy na mga salarin. Ang mga saksi at pamilya ng biktima ay patuloy na nakakatanggap ng banta, habang ang kanilang mga kahilingan para sa proteksyon ng saksi ay paulit-ulit na tinatanggihan. Dagdag pa rito, nananatiling hindi ma-access ang mga ulat ng pulisya dahil sa malawak na interpretasyon ng Data Privacy Act, na lalong humahadlang sa kanilang paghangad ng hustisya.

“Hindi matatapos ang kaguluhan sa aming rehiyon hangga’t hindi natutugunan ang ugat ng problema. Karamihan sa mga pagpatay ay nag-uugat sa alitan sa lupa. Upang wakasan ang karahasan, dapat kilalanin at protektahan ng pamahalaan ang aming mga karapatan sa lupang ninuno at sariling pagpapasya,” binigyang-diin ni Leticio Datuwata.

Libo-libong NMIP ang nananatiling displaced dahil sa patuloy na karahasan at isyu sa lupang ninuno. Sa kabila ng pagsasagawa ng lahat ng kinakailangang hakbang para sa kanilang mga lupaing ninuno, pinigilan ng resolusyon ng Bangsamoro Transition Authority (BTA) noong 2019 ang proseso. Kumpirmado ng mga opisyal ng NCIP na malapit na ang deliberation ng kanilang kaso bago ang nasabing interbensyon.

Ang Teduray-Lambangian ancestral domain claim ay sumasaklaw sa 208,258 ektarya sa Maguindanao del Sur, Maguindanao del Norte, Sultan Kudarat, at 14,000 ektarya ng katubigan.

Nanawagan ang Panaghiusa Philippine Network sa pamahalaan na agarang ipatupad ang mga sumusunod:

• Magsagawa ng mabilis, masusi, malaya, at patas na imbestigasyon sa lahat ng pagpatay sa NMIP;

• Protektahan ang mga indibidwal, pamilya, komunidad, at mga saksi na nasa panganib;

• Pabilisin ang pagbabalik ng mga internally displaced NMIP sa kanilang mga komunidad;

• Magbigay ng legal, paralegal, at pinansyal na suporta sa mga apektadong pamilya at miyembro ng tribong pinaalis;

• Magpatupad ng sapat na mga hakbang upang wakasan ang pagpatay, pananakot, panggigipit, at iba pang uri ng karahasan laban sa NMIP;

• Kilalanin at protektahan ang mga karapatan ng NMIP sa lupang ninuno at sariling pagpapasya, kabilang ang pagpapatupad ng isang tunay na NMIP Code.

##